Oidipus kompleksi ya da diğer adıyla oidipus karmaşası olarak bilinen bu kompleks, psikolojide yer alan kavramlardan biridir. Sigmund Freud’un da kurucusu olduğu psikanalitik teoriye göre bu kavram çocuklarda ortaya çıkan bir durumdur. Kendi cinsinden olan ebeveyni saf dışı bırakarak karşı cinsteki ebeveyni sahiplenme durumunu içerir. Kız çocuklarının ilk aşkı babalarıdır ya da erkek çocukları anneye düşkün olur gibi durumlar aslında oidipus kompleksin içerir.
Oidipus Kompleksinin Mitolojideki Yeri
Oidipus Kompleksi, adının Yunan mitolojisinde yer alan, babasını öldürüp annesinin yerine geçen Oidipus’tan alır. Bu olay aslında Oidipus büyüdükten sonra gerçekleşmiştir ancak bu durum Freud’a göre çocukluktan beri gelen dürtülerin sonucudur. Mitolojiye göre bu durum aslında tatsız ve yanlış bir durumdur ve Tanrılara özgüdür.
Oidipus Kompleksi Belirtileri
Oidipus kompleksi, aslında birçok çocukta görülebilen bir durumdur. Ancak bunun ne boyutta ve ne kadar süre devam ettiği önemlidir. Kız çocuklarının annelerinden daha güzel olduklarını duyma, babalarının annelerine ilgi göstermesini engelleme gibi durumlar bunun göstergesidir. Erkek çocuklarının annelerine hayran olması, babalarından kıskanması da buna benzer durumdur.
Kişisel gelişimde 3 – 5 yaş arası dönemi fallik dönemi olarak adlandırır ve bu dönemde kişili gelişiminin oluştuğunu söyler. Bu dönemde erkek çocuk, annesine duyduğu sevgiden dolayı babasının onu cezalandıracağından korkmaya başlar. Buna da oidipal kompleksi adı verilir.
Oidipus Kompleksi Tehlikeli Mi?
Oidipus kompleksi, üçük yaşlarda görülen hatta kimi zaman sevimli gelen bir durumu içerse de bunun ilerlemesi ve devam etmesi artık tehlikeli bir hala gelebilir. Eğer bu dönemler sağlıklı bir şekilde tamamlanamazsa ileride kız çocuğunun annesi ile erkek çocuğunun ise babası ile ilişki kuramamasına sebep olur. Bu da Freud’a göre çocuğunun kendi cinsine ilgi duymasına sebep olur. Aynı zamanda edindiği başarılardan dolayı kız çocuk annesine, erkek çocuk da babasına öfke duyabilir. Çünkü yine her şeye babasının / annesinin sahip olduğunu düşünerek öfkelenir.
Oedipus Kompleksinin Önüne Nasıl Geçilir?
Ebeveynler bazen farkında olmadan yaptıkları davranışları sebebiyle çocuklarında bu tarz komplekslere sebep olabilirler. Oedipus kompleksi de ebeveynlerin farkında olmadan alışkanlık edindikleri davranışlar sonucunda gerçekleşir. Psikanalit yaklaşımda “ayartıcı anne – baba” davranışı sergileyen ebeveynler, ileride çocuklarının psikolojilerinde ve davranışlarında olumsuzluklara sebep olurlar. Oedipus kompleksinin önüne geçmek için ebeveynlerin yapmaması gereken davranışlar:
- Çocuğu dudaktan öpmek
- Çocuğu ile rekabet ortamını şakadan da olsa yapmak
- Çocuğa aşkım, hayatım, sevgilim gibi hitaplarda bulunmak
- Belli bir yaştan sonra ebeveynlerle çocukların duş alması
- Belli bir yaştan sonra banyolarını kendilerinin yapmaması
- 3 yaşından sonra hala ebeveynlerle yatılması
- Çocukların cinsel organlarına belirli bir yaştan sonra dokunmak ya da bahsetmek
- Kıskandırmak amacıyla çocukların önünde yakınlaşmak
Bu davranışlara ebeveynler dikkat ederse çocuklarda oidipus kompleksi görülme ihtimali ortadan kalkar. Aynı zamanda çocukta bu kompleks oluşsa bile ergenlik dönemi ve sonrasında ileri bir soruna sebep olmaz.