Yalnız kalma korkusu, otofobi, kişinin yalnız kaldığında yoğun kaygı ve korku yaşamasıdır. Çocukluk travmaları, aile sorunları gibi faktörler etkili olabilir. Psikoterapi ve ilaç tedavileri ile yönetilebilir. Yoga ve meditasyon da yardımcı olabilir.
Çoğunlukla sebebi bilinmez fakat çocukluk döneminde yaşanan olumsuz deneyimler bu durumu tetikleyebilir. Eğer bu korku kişinin yaşamını ciddi biçimde etkilemiyor ve problemi farkındaysa, meditasyon, yoga ve gevşeme hareketleri gibi rahatlama odaklı aktiviteler denenebilir. Ancak sorun hala sürüyor ve ciddi bir hal aldıysa ruh sağlığı uzmanına danışılması önerilir.
Yalnız Kalma Korkusu (Otofobi) Nedir?
Yalnız kalma korkusu, monofobi veya otofobi olarak bilinir. Kişi yalnız kaldığında günlük yaşamını olumsuz etkileyecek derecede yoğun kaygı ve korku hisseder. Bu durum sosyal hayatında, kariyerinde ve ilişkilerinde olumsuz etkilere yol açar.
Yalnız Kalma Korkusu (Otofobi) Nedenleri
Yalnız kalma korkusunun belirgin bir nedeni olmasa da, genellikle travmatik olaylar, ailevi ve sosyal çevre etkileri önemli rol oynar. Çocukluk döneminde yaşanan deneyimler otofobi gelişimine sebep olabilir. Otofobi oluşumuna katkı sağlayan faktörler arasında şunlar sayılabilir:
Anne veya babanın vefatı
İstismar yaşamak
Boşanma deneyimi
Aile içi şiddet
Ailede ekonomik sıkıntılar
Aile bireylerinden birinin ciddi hastalığı
Ebeveynlerden birinin sürekli uzak olması
Anne veya babanın alkol ve uyuşturucu bağımlılığı
Yalnız Kalma Korkusuna (Otofobi) Yakalanma Riski Yüksek Olanlar Kimlerdir?
Otofobiye bazı psikolojik rahatsızlıklar ve tıbbi durumlar yol açabilir. Yalnız kalma korkusuna yakalanma riski yüksek olan kişiler şunlardır:
Borderline kişilik bozukluğu (BPD): BPD’li kişiler yoğun bir şekilde yalnız kalmaktan ve reddedilmekten korkar. Bu zihinsel sorun kişinin yaşamında zorluklara neden olur, bu nedenle bu kişiler yalnız kalma korkusu açısından risk altındadır.
Bağımlı kişilik bozukluğu (DPD): DPD’li bireyler, kendilerine bakamayacak kadar güçsüz ve yetersiz hissettikleri için yalnız kalmaktan korkarlar.
Aile geçmişi: Fobiye sahip bir ebeveyn veya yakına sahip olmak, kişide aynı fobinin gelişmesine neden olabilir.
Genetik: Genetik mutasyonlar, kişiyi kaygı ve fobilere karşı savunmasız bırakabilir.
Panik ataklar: Kişinin panik ataklar sırasında yardım almayacağını düşünmesi, yalnız kalma korkusunu tetikleyebilir.
Yalnız Kalma Korkusu (Otofobi) Belirtileri Nelerdir?
Yalnız kalma korkusu ciddi ve zorlayıcı belirtiler gösterebilir, hem psikolojik hem de fiziksel semptomları ortaya çıkarabilir. Psikolojik BelirtilerYalnız kalma korkusu, düşünce ve duygularda değişikliklerle psikolojik belirtiler gösterir. Psikolojik belirtiler arasında şunlar yer alır:Yalnızlık hissiyle birlikte yoğun endişe ve korku yaşamaya başlamakSosyal ortamlarda yalnız ve dışlanmış hissetmekYalnız kalmaktan kaçmak istemekKaygı ve korku dolayısıyla panik atak geçirmeKonsantrasyon sorunları ve denge bozukluğuFiziksel BelirtilerYalnız kalma korkusu, psikolojik semptomların yanı sıra fiziksel belirtiler de gösterebilir. Fiziksel belirtiler şunlardır:Baş dönmesiTitremeNefes darlığıGöğüste sıkışma bayılma mide bulantısı ve rahatsızlıkKalp çarpıntısıÜşümeAğız kuruluğuKulak çınlamasıYalnız Kalma Korkusu (Otofobi) Nasıl Yenilir?
Yalnız kalma korkusunu veya otofobiyi aşmak için evde uygulanabilecek bazı yöntemler vardır. Bu yöntemleri korku, günlük hayatınızı önemli ölçüde etkilemiyorsa deneyebilirsiniz. Ancak eğer hastalık, günlük yaşamınızı aksatacak derecede olumsuz etkiliyorsa, profesyonel destek almanız önerilir. Yalnız kalma korkusunu yenmek için önerilen yöntemler şunlardır:
Günlük tutma: Kişinin yalnızlık karşısında hissettiği korku, düşünce ve endişe duygularını anlamasını sağlar.
Gevşeme hareketleri: Sinir sistemini rahatlatmak, korkuyu yenmede etkili olur. Nefes egzersizleri, kas gevşetici hareketler ve stresten kurtulmaya yönelik rahatlatıcı zihinsel imgeler korkuyla başa çıkmada yardımcı olabilir.
Farkındalık meditasyonu: Şu ana odaklanmayı ve endişeli düşüncelerin geçişini sağlar. Aynı zamanda endişe ve korku dolu düşünceleri yargılamadan gözlemlemeyi kapsayan bir pratiktir.
Yoga: Sinir sisteminde stresi ve kaygıyı azaltmaya yardımcı olan egzersiz ve hareketlerle destek sağlar.
Yalnız Kalma Korkusu (Otofobi) Nasıl Teşhis Edilir?
Yalnız kalma korkusu ve diğer fobilerin tanısı, akıl ve ruh sağlığı uzmanları tarafından Amerikan Psikiyatri Birliği'nin resmi el kitabı olan Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı-5 kılavuzuna göre konulmaktadır. Fobilerin teşhisi için kılavuzda şu kriterler bulunmaktadır:
Korkunun altı aydan uzun sürmesiKorkudan kaçmak için çaba gösterilmesi ve her karşı karşıya kalındığında aynı düzeyde duygusal tepki verilmesiKorkunun ve endişenin duruma göre abartılı olmasıKişinin günlük yaşamını olumsuz etkilemesi
Yalnız Kalma Korkusu (Otofobi) Tedavisi
Yalnız kalma korkusu, çeşitli tedavi yöntemleriyle giderilebilir. Diğer fobilerde olduğu gibi ilaç tedavisi ve psikoterapi yöntemleri bu süreçte kullanılır.
Psikoterapi
Psikoterapi yöntemleriyle semptomları hafifletmeye yönelik nefes egzersizleri ve meditasyon teknikleri öğrenilir. Korkunun temel nedenine odaklanarak yalnız kalma korkusu ve beraberinde gelen endişe duygularının önüne geçilir. Uygulanan iki farklı psikoterapi yaklaşımı vardır:
Bilişsel davranışçı terapi: Bireyin fobiyle ilgili düşüncelerinin farkına varmasını sağlar ve bu düşüncelerle nasıl başa çıkacağını öğretir.
Duyarsızlaştırma terapisi: Kişiyi yalnız kalma korkusuyla yüzleştirerek kademeli olarak süre arttırılır ve korkuyu aşması sağlanır.
İlaç Tedavisi
İlaç tedavisi her zaman uygulanmaz ancak kimi durumlarda fobilerin getirdiği sorunların çözümünde oldukça etkilidir. Özellikle korkuyu tetikleyen durumlarla karşılaşıldığında bireyin sakin kalmasını sağlar. Yalnız kalma korkusu aşıldığında ilaç tedavisi sonlandırılır.