Kurban Bayramı’na sayılı günler kala, bayram sofralarının vazgeçilmezi olan et tüketimi ve genel beslenme alışkanlıkları konusunda uzmanlardan önemli uyarılar ve tavsiyeler geldi. Ankara Beytepe Şehit Murat Erdi Eker Devlet Hastanesi’nde görevli Diyetisyen Pınar Polat ve aynı hastanenin İç Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Batuhan Ceylan, bayramı hem geleneklere uygun hem de sağlıklı bir şekilde geçirmek için dikkat edilmesi gereken püf noktalarını sıraladı. Özellikle, kurban etinin kesim sonrası hazırlanması, pişirilme yöntemleri, tüketim miktarı ve kronik hastalığı olan bireylerin dikkat etmesi gerekenler öne çıkan başlıklar oldu.
Diyetisyen Polat: “Taze Kesilmiş ve Dinlendirilmemiş Et Mide Problemlerine Yol Açabilir”
Kurban Bayramı’nda et tüketiminden önce etin mutlaka uygun sürelerde dinlendirilmesinin sindirim sistemi sağlığı için kritik önem taşıdığını vurgulayan Diyetisyen Pınar Polat, aceleci davranılmaması gerektiğini belirtti. Polat, konuyla ilgili olarak, “Taze kesilmiş ve henüz rigor mortis (ölüm katılığı) tam olarak çözülmemiş, yani dinlendirilmemiş et, sindirimde zorluklara ve çeşitli mide problemlerine yol açabilir. Bu nedenle et, kesildikten sonra serin bir yerde en az 12 saat, ideal olarak ise 12 ile 24 saat arasında bir süre boyunca mutlaka dinlendirilmelidir,” dedi. Dinlendirilmeden, hemen kesildiği gibi pişirilen etlerde hazımsızlık, şişkinlik, gaz ve ağrı gibi sindirim sistemi problemlerinin sıkça görüldüğünü ifade eden Polat, “Eğer etin erken tüketilmesi gerekiyorsa, yani illa ki hızlı bir şekilde tüketilmesi isteniyorsa, bu durumda çok kısık ateşte, uzun bir süre kendi suyunda yavaş yavaş pişirilebilir. Alternatif olarak, çeşitli baharatlar ve zeytinyağı ile marine edilerek bir süre bekletilebilir. Marinasyon işlemi sonrasında tüketilmesi, belki sindirim problemlerini bir nebze olsun azaltmaya yardımcı olabilir,” diye ekledi. Ayrıca, et tüketirken porsiyon kontrolünün ve dengeli bir tabak oluşturmanın önemine dikkat çeken Polat, “Tüketilen etin yanında mutlaka lif alımının artırılması gerekir. Örneğin, bir porsiyon zeytinyağlı sebze yemeği ya da bol yeşillikli, çeşitli sebzelerle hazırlanmış bir salata ile öğünün renklendirilmesi ve lif içeriğinin zenginleştirilmesi önemlidir. Sindirimi daha da rahatlatmak ve protein dengesini sağlamak açısından yanında ayran, yoğurt veya cacık gibi probiyotik içeren besinlerin tüketilmesi gerekir. Bunların dışında da beyaz ekmek yerine tam buğday ekmeği ya da pirinç pilavı yerine bulgur pilavı gibi tam tahıllı gıdalarla beraber et tüketmek, kan şekerini dengelemeye ve genel beslenme dengesini sağlamaya yardımcı olacaktır,” şeklinde konuştu. Bu Kurban Bayramı beslenme önerileri, bayramı keyifle geçirirken sağlığı da korumak adına büyük önem taşıyor.
Sağlıklı Pişirme Yöntemleri Ön Planda Olmalı, Besin Değeri Korunmalı
Etin pişirilme yönteminin hem genel sağlık açısından hem de içerdiği besin değerlerinin korunması bakımından kritik bir faktör olduğunu önemle belirten Diyetisyen Pınar Polat, doğru ve sağlıklı pişirme tekniklerinin kullanılmasını tavsiye etti. Polat, ideal pişirme yöntemleriyle ilgili olarak, “Eti genellikle haşlama, kendi buğusunda fırınlama (fırında buğulama), ızgara yöntemleriyle ya da sebzeli tencere yemeklerinin içerisinde kullanarak tüketmek en sağlıklı ve sindirimi kolay yollardır,” dedi. Özellikle bayramlarda sıkça tercih edilen mangal yöntemiyle ilgili de önemli uyarılarda bulunan Polat, “Eğer mangal yapılacaksa, etin çok fazla ve doğrudan mangal ateşine maruz kalmamasına, kömürleşmemesine dikkat edilmeli. Ayrıca, yanan hayvansal yağda etin çok fazla kızartılmaması da büyük önem taşıyor. Bu tür yanlış pişirme yöntemleri hem kanserojen madde oluşumuna yol açabilir hem de ette bulunan değerli vitamin ve minerallerin kaybolmasına neden olabilir,” uyarısında bulundu. Ayrıca, etin kesinlikle çiğ veya az pişmiş olarak tüketilmemesi gerektiğini, çünkü bu durumda bazı zararlı bakteri ve parazitleri içerebileceğini ve bunların da çeşitli gıda kaynaklı hastalıklara neden olabileceğini belirtti. Polat, güvenli et tüketimi için şu bilgiyi verdi: “Etin iç sıcaklığının, tüm zararlı mikroorganizmaların ölmesi için en az 70 derece olması gerektiğini bilmek gerekir. Aslında, kısık ateşte uzun bir süre kendi suyunu çekecek kadar piştiğinde, et zaten bu iç sıcaklığa ulaşmış demektir. B12 vitamini ve demir minerali açısından son derece zengin olan kırmızı etin, C vitamininden zengin taze sebzeler, meyveler veya taze sıkılmış meyve suları ile birlikte tüketilmesi de demir emilimini artırarak biyoyararlılığını yükseltir,” diye ekledi.
Bayram Sabahı Dengeli Bir Kahvaltı ve Tatlı Tüketiminde Ölçülü Yaklaşım Şart
Bayram günlerine mutlaka sağlıklı ve doyurucu bir kahvaltı ile başlamanın genel sağlık ve gün boyu enerji seviyeleri için önemine de ayrıntılı bir şekilde değinen Diyetisyen Pınar Polat, dengeli ve besleyici bir bayram kahvaltısı için önerilerde bulundu. Polat, “Kaliteli protein kaynağı olan yumurtanın, çok yağlı olmayan az tuzlu bir peynir çeşidinin, sağlıklı yağlar içeren zeytinin ve sızma zeytinyağının olduğu, ayrıca mutlaka taze mevsim yeşillikleri ya da domates, salatalık, biber gibi söğüş sebzelerle zenginleştirilmiş ve yanında mutlaka bir-iki dilim tam tahıllı bir ekmekle beraber yapılan bir kahvaltı, güne başlamak için idealdir,” dedi. Bayramların vazgeçilmezi olan ve ikramların baş tacı edilen tatlı tüketimi konusunda da mutlaka ölçülü ve ılımlı olunması gerektiğini kuvvetle vurgulayan Polat, “Tatlı tüketiminde ılımlı davranmak ve porsiyon kontrolünü elden bırakmamak çok önemli. Ancak illa ki tatlı tercih edilecekse, şerbetli, ağır hamur tatlıları yerine, renkli ve çeşitli taze mevsim meyveleri ya da en azından kalsiyum ve protein içeriği de olan sütlü tatlılara (güllaç, sütlaç, muhallebi gibi) öncelik vermek sağlık açısından daha değerli ve hafif bir seçim olacaktır. Bayram boyunca genel olarak öğünlerin ılımlı miktarlarda tüketilmesi, düzenli saatlerde yenmesi ve özellikle ana öğünler arasındaki ara öğünlerin kesinlikle aksatılmaması çok önemli. Bir öğünde yığılarak ya da adeta tıkınırcasına aşırı beslenme, hiçbir zaman önerdiğimiz ve sağlıklı bulduğumuz bir davranış değil. Bu temel beslenme ilkesi, elbette Kurban Bayramı için de geçerlidir,” şeklinde konuştu.
Uzm. Dr. Batuhan Ceylan: “Kronik Hastalığı Olan Bireyler Et Tüketimine Çok Daha Fazla Dikkat Etmeli”
Ankara Beytepe Şehit Murat Erdi Eker Devlet Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Batuhan Ceylan ise özellikle hipertansiyon, kalp-damar hastalığı, diyabet gibi kronik rahatsızlığı bulunan bireylerin Kurban Bayramı’nda beslenme düzenlerine herkesten çok daha fazla özen göstermeleri ve bazı kurallara uymaları gerektiğini belirtti. Dr. Ceylan, bu hasta grupları için şu hayati uyarılarda bulundu: “Diyabet (şeker hastalığı), hipertansiyon (yüksek tansiyon) ve özellikle de koroner arter hastalığı gibi kalp damar sistemi hastalıkları olan hastalarımızın, bayram süresince et tüketimini kesinlikle ılımlı ve kontrollü bir şekilde sürdürmesi gerekmektedir. Aşırı et tüketimi bu hastalıkların seyrini olumsuz etkileyebilir.” Su tüketiminin genel sağlık ve özellikle kronik hastalıkların yönetimi açısından önemine de dikkat çeken Uzm. Dr. Ceylan, “Özellikle yaşlı, bilinen hipertansiyonu olan ve/veya kalp damar hastalığı tanısı almış bireylerimizde, günde ortalama 6-10 bardak kadar (yaklaşık 1.5-2.5 litre) su tüketiminin genel sağlık durumu ve özellikle kalp damar sağlığı açısından kanıtlanmış olumlu etkileri vardır. Bu nedenle, özellikle sıcak havalarda ve artan fiziksel aktivite durumunda su tüketimi asla ihmal edilmemelidir,” ifadelerini kullandı. Kesim sonrası dinlendirilmiş etin sindirim kolaylığı sağladığını ve mide şikayetlerini azalttığını vurgulayan Dr. Ceylan, “Bahsettiğimiz kronik hastalığı olan ve sindirim sistemi hassas bireyler, taze ve dinlendirilmemiş et tüketimi sonrası hazımsızlık, şişkinlik, reflü gibi mide şikayetleri daha sık yaşayabileceğinden, kurban kesim işleminden sonra etlerin en az 12-24 saat kadar serin bir ortamda dinlendirilmesi ve sonrasında tüketilmesi, bu hastaların hazmını önemli ölçüde kolaylaştırır ve reflü, gastrit gibi olası mide şikayetlerini büyük ölçüde azaltır,” açıklamasında bulundu.