Cumhuriyet’in başkenti Ankara, yalnızca siyasi bir merkez olmakla kalmıyor; aynı zamanda mimari bir hafıza mekânı olarak Türkiye’nin modernleşme serüvenine de ışık tutuyor. Aura Design Studio kurucusu Mimar Filiz Cingi Yurdakul, “Ankara’yı Ankara Yapan Yapılar: Geleceğin Mimarisine İlham Olanlar” başlıklı değerlendirmesinde bu önemli konuya dikkat çekti. Yurdakul, başkentin simgesel yapılarının sadece estetik bir değer taşımadığını, aynı zamanda Cumhuriyet’in kurucu ideallerini de somutlaştırdığını ifade etti. Ona göre, Ankara mimarisi ile yüzleşmek, bugünün mimarları için kaçınılmaz bir gerekliliktir.
Ankara’nın Yapıları: Bir Modernleşme Hikayesinin Taşları
Mimar Filiz Cingi Yurdakul, Ankara’yı anlamanın en temel yolunun, onun yapılarını doğru okumaktan geçtiğini belirtti. “Ankara Garı’nın giriş holündeki görkem, yalnızca bir ulaşım merkezi giriş yapısı olmaktan öte, bir dönemin modernliğin ve sadeliğin görkemini gösterme arzusudur,” diyen Yurdakul, erken Cumhuriyet dönemi yapılarının taşıdığı derin anlamlara işaret etti. Benzer şekilde, Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi Binası’nın sade taş cepheleriyle genç Cumhuriyet’in kararlılığını simgelediğini ifade etti. Yurdakul, Çankaya Köşkü ve Pembe Köşk gibi yapıların mimari açıdan mütevazı olsalar da, tarihsel anlamda çarpıcı örnekler sunduğunu ve sivil mimarinin kamusal tarih ile nasıl iç içe geçebileceğini gösterdiğini ekledi.
Dönüşümün İzleri: 1950 Sonrası ve Modern Yapılar
Filiz Cingi Yurdakul, değerlendirmesinde 1950 sonrası modernleşme dalgasının Ankara mimarisi üzerindeki etkilerine de değindi. Bu dönemin önemli örneklerinden biri olan Emek İşhanı’nın, Mimar Enver Tokyay’ın etkisiyle şekillenen bir mimari anlayışı yansıttığını belirtti. Ayrıca Halk Bankası Genel Müdürlük Binası, Karum, Bilkent Üniversitesi, Or-An Yerleşkesi, TBMM Camisi ve Ankara Tenis Kulübü gibi yapıların da dönemin sosyal, ekonomik ve kültürel dönüşümünü mimari üzerinden belgeleyen önemli eserler olduğunu vurguladı. Bu yapılar, başkentin geçirdiği evrimin somut kanıtları olarak öne çıkıyor.
Geleneksel Dokular ve ODTÜ Kampüsü: Unutulmaması Gereken Mimari Değerler
Yurdakul, “Bugünün mimarları bu yapılarla yüzleşmeden yola çıkamaz,” diyerek modern mimarların geçmişten ders alması gerektiğini belirtti. Basit ve işlevsel yapıların yanı sıra, göz ardı edilen yerleşim dokularının da mimari hafızanın değerli parçaları olduğunu söyledi. Bu noktada, öğrencilik yıllarını yaşadığı ODTÜ Kampüsü’ne özellikle dikkat çeken Yurdakul, Behruz ve Altuğ Çinici’nin tasarladığı kampüsün, modernist planlama ile peyzaj mimarlığını başarıyla birleştirdiğini ve Türkiye’de mimarlık eğitimi ile uygulamasına yön veren bir örnek teşkil ettiğini ifade etti. Öte yandan, Hamamönü, Kale çevresi ve Hacettepe yamaçlarındaki geleneksel yerleşim alanlarının, geçmişin yaşama kültürünü bugüne taşıyan birer “canlı laboratuvar” niteliği taşıdığını belirtti. Bu alanlardaki avlulu ev tipolojisi, cumbalı cepheler ve sokakla doğrudan ilişki kuran mekânsal kurguların, bugünün genç mimarlarına insan ölçeğinde tasarımın anlamını anlattığını vurguladı.
Genç Mimarlara Çağrı: “Haritalardan Değil, Hikâyelerden Öğrenin”
Mimar Filiz Cingi Yurdakul, Ankara’da mimar olmanın yalnızca teknik bir beceri olmadığını, aynı zamanda derin bir tarihsel ve kültürel sorumluluk üstlenmek anlamına geldiğini kuvvetle ifade etti. “Ankara’da geçmişle gelecek, idealle gerçeklik aynı caddeyi paylaşır,” diyen Yurdakul, başkentin bu katmanlı yapısının mimarlar için eşsiz bir öğrenme alanı sunduğunu belirtti. Sözlerini genç mimarlara yönelik net bir çağrıyla noktaladı: “Haritalardan değil, hikâyelerden öğrenin. Çünkü bu şehirdeki her yapı bir işlevi değil; bir fikri, bir vizyonu taşır.” Bu çağrı, Ankara mimarisi üzerine düşünen herkes için önemli bir rehber niteliği taşıyor.